Dzie? ?mierci

Dwie zakonnice przeżegnały się.
– To Elisabeth czy mere Aurelie? – zapytała starsza siostra. Jej dolna powieka drgnęła.
Rozłożyłam ręce w geście “nie mam pojęcia”. Założyłam rękawiczki i zaczęłam usuwać ziemię z prawego kawałka ciemnej plamy, poszerzając wykop, by odkryć owal i półmetrowy pas ziemi po jego prawej stronie.
Nikt nic nie mówił, aż w końcu usłyszałam:
– Tu chyba coś jest – Najwyższa z sióstr wskazała siatkę.
Podniosłam się, by spojrzeć, wdzięczna za stworzenie mi okazji do wyprostowania się.
Siostra wskazywała mały, czerwono-brązowy kawałek.
– Oczywiście, siostro. To chyba drewniany kawałek trumny.
Miałam ze sobą zapas papierowych toreb. Jedną z nich zaopatrzyłam w datę, miejsce i kilka innych informacji, umieściłam ją przy siatce, a inne położyłam na ziemi. W palcach nie miałam już wcale czucia.
– To do pracy. Siostro Julienne, proszę zapisywać wszystko, co znajdziemy. Niech siostra pisze na torbie i do dziennika, tak, jak ustaliłyśmy Jesteśmy na głębokości – spojrzałam w wykop – sześćdziesięciu centymetrów. Siostra Marguerite będzie robić zdjęcia.
Zakonnica skinęła głową i uniosła aparat.
Gotowe były do pracy po tylu godzinach obserwowania. Ja usuwałam ziemię, siostry Powieka i Harcerka przesypywały ją przez siatkę. Pojawiło się więcej kawałków i wkrótce dostrzegliśmy zarys czegoś w ciemnej ziemi. Drewno. W złym stanie. Niedobrze.
Kielnią i gołymi rękami zaczęłam odkrywać coś, co miałam nadzieję było trumną. Chociaż było bardzo zimno i nie miałam czucia ani w palcach rąk, ani nóg, pod kurtką oblewał mnie pot. Proszę, niech to będzie ona. I kto tu się modlił?
Przedmiot stawał się coraz szerszy. Wreszcie było już wyraźnie widać, że ma kształt sześciokąta. Kształt typowy dla trumny. Musiałam się powstrzymać, by nie krzyknąć “Alleluja!”. Słowo pasowałoby do miejsca, ale zachowałabym się bardzo nieprofesjonalnie.
Garść po garści odrzucałam ziemię, w końcu górna część przedmiotu była już wyraźnie widoczna. To była mała trumna i odkrywałam ją w kierunku głowy. Odłożyłam kielnię i wzięłam do ręki pędzel. Napotkałam wzrok jednej z moich pomocnic przy siatce. Uśmiechnęłam się. Ona też. Jej prawa powieka zadrgała.
Jednym pociągnięciem pędzla za drugim usuwałam zeskorupiałą ziemię. Już nikt nie pracował, wszyscy przyglądali się temu, co robię. Wreszcie na wieku pojawił się wypukły kształt. Dokładnie tam, gdzie powinna być tabliczka. Serce mi zatańczyło.
Oczyściłam ją dokładnie i była już wyraźnie widoczna. Owalna, metaliczna, ze zdobieniami na brzegach. Żeby dokładnie oczyścić powierzchnię, potrzebowałam szczoteczki do zębów. Pojawiły się litery.
– Czy może mi siostra podać latarkę? Jest w plecaku. Pochyliły się jednocześnie. Pingwiny u wodopoju. Światło latarki skierowałam na tabliczkę. “Elisabeth Nicolet 1846-1888. Femme contemplative .”
– Mamy ją.
– Alleluja! – krzyknęła Harcerka. Wystarczy tej kościelnej etykiety.
Ekshumacja szczątków Elisabeth zajęła kolejne dwie godziny. Tak zakonnice jak i ojciec Menard okazali entuzjazm cechujący studentów w czasie ich pierwszego wykopaliska. Habity i sutanna wirowały wokół mnie, kiedy ziemia była przesypywana, torebki wypełniane i oznaczane, a cały proces utrwalany na filmie. Guy wciąż niechętnie, ale pomagał. Nigdy jeszcze nie miałam takiej dziwnej ekipy.
Nie było łatwo wyjąć trumnę. Choć była mała, drewno było mocno zniszczone, a jej wnętrze tak pełne ziemi, że ważyła chyba tonę. Miałam rację kopiąc z boku, choć okazało się, że potrzebujemy jeszcze więcej miejsca. Trzeba było powiększyć wykop o ponad pół metra, bym mogła wsunąć pod trumnę sklejkę. W końcu zdołaliśmy unieść wszystko za pomocą liny.
O piątej trzydzieści wykończeni piliśmy kawę w klasztornej kuchni, a nasze palce, stopy i twarze stopniowo odzyskiwały czucie. Elisabeth Nicolet, jej trumna i mój sprzęt umieszczone zostały w furgonetce archidiecezji. Na drugi dzień Guy miał zawieźć ją do Laboratorium Medycyny Sądowej w Montrealu, gdzie pracowałam jako antropolog sądowy prowincji Ouebecu. Ponieważ przypadki takie jak ten nie są zaliczane do sądowych, aby wykonać badania w Laboratorium, trzeba było uzyskać specjalną zgodę Biura Koronera. Na analizy miałam dwa tygodnie.
Odstawiłam kubek i pożegnałam się. Znowu. Siostry mi podziękowały, znowu, spięte twarze wykrzywiając w uśmiechach, już zaniepokojone tym, co mogę odkryć. Wspaniale się uśmiechały.
Ojciec Menard odprowadził mnie do samochodu. Zrobiło się ciemno i padał lekki śnieg. Czułam, że płatki padające na moje policzki były dziwnie gorące.
Ksiądz jeszcze raz zapytał, czy na pewno nie chcę zostać na noc w klasztorze. Śnieg skrzył się w świetle padającym z werandy. Jeszcze raz odmówiłam. Jeszcze tylko kilka ostatnich wskazówek jak jechać i już wyjeżdżałam.
Po dwudziestu minutach jazdy po dwupasmowej szosie zaczęłam żałować swojej decyzji. Płatki śniegu, które do tej pory od niechcenia unosiły się w światłach samochodu, zaczęły zacinać ukośnie. Szosa i drzewa po obu stronach pokrywała coraz grubsza warstwa bieli.
Mocniej ścisnęłam kierownicę, dłonie w rękawiczkach zwilgotniały. Jechałam sześćdziesiątką. Potem zwolniłam do pięćdziesięciu. Co kilka minut sprawdzałam hamulce. Mieszkając w Ouebecu przez wiele lat nigdy nie przyzwyczaiłam się do jazdy samochodem zimą. Niełatwo mnie przestraszyć, ale posadźcie mnie za kierownicą, kiedy pada śnieg, i zmieniam się w Królewnę Tchórzy. Na burzę śnieżną reaguję jak typowy mieszkaniec Południa. O, śnieg! No to, oczywiście, nie wychodzimy. Mieszkańcy Quebecu patrzą na mnie i się śmieją.
Strach ma jedną zaletę: usuwa zmęczenie. Chociaż byłam zmęczona, nie przestawałam być czujna, zacisnęłam zęby, wyciągnęłam szyję i napięłam mięśnie. Wschodnia Autostrada nie była o wiele lepsza niż boczna droga. Normalnie do Montrealu jadę dwie godziny. Tym razem jechałam prawie cztery.
Tuż po dziesiątej znalazłam się w mieszkaniu, wykończona, ale zadowolona, że jestem w domu. W domu w Quebecu. W Północnej Karolinie byłam prawie dwa miesiące. Bienvenue. Znowu zaczęłam myśleć po francusku.
Włączyłam ogrzewanie i sprawdziłam lodówkę. Pusto. Do mikrofalówki wrzuciłam mrożone burrito i zjadłam popijając piwem korzennym o temperaturze pokojowej. Kuchnia niezbyt wyszukana, ale sycąca.
Torby, rzucone przeze mnie we wtorek wieczorem, leżały nie rozpakowane w sypialni. Nawet mi przez myśl nie przeszło, by się rozpakować. Jutro. Padłam na łóżko i postanowiłam, że będę spać przez co najmniej dziewięć godzin. Telefon obudził mnie po niecałych czterech.
– Qui , tak – wymamrotałam niepewna, który język usłyszę.
– Temperance. Mówi Pierre LaManche. Przepraszam, że dzwonię o tej porze.
Nic nie odpowiedziałam. Pracowałam dla niego siedem lat, był szefem laboratorium, ale po raz pierwszy zadzwonił do mnie o trzeciej nad ranem.
– Mam nadzieję, że poszło dobrze w Lać Memphremagog. – Chrząknął. – Miałem właśnie telefon z biura koronera. W St-Jovite pali się dom. Strażacy nadal starają się go opanować. Rano wejdą specjaliści od podpaleń, a koroner chce, byśmy też tam byli. – Znowu chrząknięcie. – Jeden z sąsiadów twierdzi, że mieszkańcy tego domu są w środku. Ich samochody stoją na podjeździe…
– Po co jestem potrzebna? – zapytałam w końcu.
– Ogień jest wyjątkowo duży. Jeżeli znajdziemy ciała, będą bardzo poparzone. Może zostaną tylko kości i zęby. To może być trudne.
Cholera. Tylko nie jutro.
– O której?
– Przyjadę po ciebie o szóstej rano.
– Dobrze.
– Temperance. To może być trudne. Tam mieszkały dzieci.
Nastawiłam budzik na piątą trzydzieści.
Bienvenue.