Китап (роман)

– Юк… – дип пышылдады ул, – юк…
– Нәрсә булды, җаным?..
Ир шунда гына хатынга игътибар итте. Һәм дертләп китте. Бөтен йөзен тартыштырып, газап дулкыны үтте. Күзләре сагыш белән тулды.
– Якын килмә миңа! – дип җикерде ул кинәт кулларын алга сузып. – Якын киләсе булма!
Иренә таба бер адым атлаган хатын кинәт туктап калды.
Тынлык урнашты.
– Җаным…
– Дәшмә! – дип бүлдерде аны битараф тавыш. – Син чынбарлык түгел.
– Кадерлем…
– Дәшмә!
Хатын нидер әйтергә җыенган җиреннән тынып калды, сүзләренең өнсез дәвамы булып керфекләреннән ике тамчы яшь агып төште. Моны ир күреп калды.
– Синең күз яшьләрең дә чын түгел… – диде ул чиркангыч бер нәфрәт белән, – барысы да – иллюзия. Барысы да…
Хатын үзе дә сизмәстән артка чигенде. Ирнең кыяфәте юньлелек вәгъдә итми иде.
– Син миннән куркасың. – Ир кире каккысыз афәт сыман акрын гына хатынның өстенә килә башлады. – Куркуың да – чынбарлык түгел…
– Юк… – Хатын ирнең кулында ялтлап киткән нәрсәнең пычак икәнен аңлап, еламсырауга күчте. – Юк, җаным…
– Синең гомерең – чынбарлык түгел, – дип елмайды ир, – бары тик иллюзия генә.
– Юк, кадерлем… Кирәкми… – Хатын куркудан торып йөгермәкче иде, әмма кинәт аркасы белән стенага бәрелеп тынып калды. – Зинһар… Акылыңа кил…
– Мин акылымда… – Ир чынлап та акыллы кешегә охшап китте. – Һәм мин тормышның асылын беләм. Ә син белмисең…
Ир хатынын стенага кысрыклады да пычагын аның бугазына китерде.
– Бу пычак та – чынбарлык түгел. Мин менә синең муеныңа сызам… – Ир пычакны хатынның муенына җиңелчә генә ышкып алды, хатын дертләп куйды, сыгылып кына каны чыкты. Ир канны, бармагы белән сөртеп, хатынның ирененә тидерде. – Тәмләп кара әле… Чынлап та кан шикелле ул… Әмма ул кан түгел… Бу бары тик безнең күзебезгә генә күренә…
– Җаным… Кирәкми… – Хатын аның кулларын читкә этәрергә тырышты. – Кирәкми…
– Дәшмә! – Ир аны нык итеп стенага кысты да пычакны муенына аркылы терәде. Аз гына селкенсә дә, хатын суелачак иде. – Ләкин мин хәзер сине үтерәм икән, син чынлап та үләчәксең. Бу дөньяда үлем генә чын. Үлемнән башкасы – иллюзия.
Ир хатынның күзенә текәлде:
– Син мине аңлыйсыңмы?
Хатыны берни дип тә җавап бирә алмады. Ул акайган күзләре белән билгесезлеккә төбәлеп катып торуында булды. Ир аның муеныннан пычакны алды да сул кулы белән яңаклап җибәрде. Хатынның башы уң якка янтаеп китте. Йөзендә газапка охшаш нәрсә чагылып узды. Әмма шундук ул һушына килде, битенә кан йөгерде, күзләренә нур кайтты.
– Әйдә минем белән, – дип кабатлады ир, үзе, аның җавабын да көтмәстән арты белән борылып, эш бүлмәсенә атлады. Хатын аңа иярде. Ире аның котын алган иде. Бу адәм инде үзгәргән иде. Аның тагын нәрсә эшләргә мөмкин икәнен берничек тә алдан әйтеп булмый. Һәм аның зыян салмасына, хәтта үтереп ташламасына да ышанырлык түгел. Хатын ирнең арт чүмеченә карап шулай уйлады. Күңелендә калкып чыккан ниндидер хис уйдан эшкә күчәргә кирәклеген искәртеп ашыктырды. Ләкин пычаклы иргә ташлану җиңел нәрсә түгел. Хәтта аның артында торсаң да. Хәтта… Алда подвалга төшә торган баскыч… Менә шул урында тәвәккәлләргә мөмкин. Баскычтан көч белән этеп җибәрсәң, ул ярыйсы ук эштән чыгачак. Әмма баскыч янына җиткәч тә, хатын иренә ташланырга ашыкмады. Бу аның үз ире иде. Әле бернинди дә зыян салмады ич. Пычак тотса ни соң?.. Үтермәде бит… Ә үтерә алган булыр иде… Ир кинәт борылды да хатынының күзләренә карады. Аның күзләре адәмнекенә охшый башлаган иде инде. Һәм елмайгандай итеп куйды. Дәшмәде.
Бүлмәгә кергәч, ул тагын хатынына карап елмайгандай итте. Бу аның гафу үтенүе булды шикелле. Кыйратылган бүлмәдә исән‑имин килеш калган бердәнбер шкаф шүрлегеннән ак пакет алып, хатынына күрсәтте.
– Менә…
Егермегә унбиш сантиметр чамасындагы бу пакетта теләсә нәрсә булырга мөмкин иде. Хатын берни дә аңламады.
– Нәрсә…
Ир сүзне нидән башларга белми аптырап торды. Хатыны аны гафу итмәгән иде, әлбәттә. Әмма ир үзенең ачышы турында кем беләндер уртаклашырга тели иде. Шунсыз булмый. Шунсыз ул акылдан шашачак.
– Менә шушы әйбер… борынгыдан калган мирас бу… һәм… Монда безнең дөньяның астын өскә китерерлек көч тупланган…
Кинәт сирена тавышы ишетелде. Ир сораулы карашын хатынына төбәде:
– Син?
– Юк… – Хатын сүзенең ышанычлы чыкмавын күреп, өстәп куйды: – Юк, мин чакырмадым. Ант итеп әйтәм, мин түгел…
– Һәй… – Ир тирән көрсенде дә кулындагы пакетны, ашыгып, шкафның бер тартмасына тыкты һәм аның ишегендәге төймәләргә баскалады. Эшен бетергәч, елмаеп куйды.
– Миннән китте, – диде ул үз вазифасын башкарып чыккан пәйгамбәр тынычлыгы белән. – Мин сине ярата идем, җаным. Барысы өчен дә рәхмәт сиңа…
– Нәрсә?! – Хатын үз колакларына үзе ышанырга теләмәде. – Нәрсә дисең?..
– Баш… – Ир баш бармагын маңгаена куйды. – Башымның бер исән урыны да калмасын… Син аңладыңмы?
Хатын аңламады. Сирена тавышы хәзер колак төбендә генә ишетелә башлады. Бераздан ишек кыңгыравы шылтырады.
– Аларны мин чакырмадым, – диде хатын, акланырга теләп. – Мин чакырмадым…
– Беләм… – Ир елмайды. – Алар үзләре минем эзгә төшкән… Без туктаусыз күзәтү астында… Шуңа күрә баш турында онытма… Хәер… Бар, ишекне ач…
Инде ишекне нык итеп дөбердәтәләр иде.
– Бар, – дип кабатлады ир, – керсеннәр.
Хатын коридорга атлады. Тик шундук ниндидер шартлау ишетелде. Ишекне җимереп кергән тәртип сакчылары инде коридор буйлап йөгерешә иде.
– Бар, – дип ашыктырды ир, – каршы ал…
Аның тавышында кырыс таләпчәнлек бар иде, хатын тәртип сакчыларына каршы атлады. Ләкин шундук артында шартлау тавышы яңгырады. Ул кинәт борылды һәм үз күзләренә үзе ышана алмыйча катып калды. Иренең башы торган урында куе төтен генә иде. Бераздан төтен таралды һәм… Ирнең муенында, ике якка караган кушуч сыман, яңак сөякләре генә серәеп тора иде. Башы тулысы белән диярлек юкка чыккан. Куе кан, баш мие һәм тагын әллә нәрсәләр, бергә укмашып, тәрәзә пәрдәләренә, шкаф ишегенә, идәндә аунап яткан чүп‑чар өсләренә чәчрәгән. Ирнең гәүдәсе беркадәр аягында баскан килеш торды да акрын гына чалкан ава башлады. Хатын, әлеге коточкыч күренештән качарга теләп, күзләрен йомды. Әмма шундук тамагына төер килеп тыгылды, һәм ул укшып идәнгә бөгелеп төште.
Тавышка йөгерешеп килеп җиткән тәртип сакчылары коралларын ирнең үле гәүдәсенә һәм хатынга төбәп тынып калдылар. Бераздан калын гәүдәле озын ир алгарак чыкты да хатынга иелде. Һәм, кабат күтәрелеп, иптәшләренә ымлады. Ике егет, хатынны күтәреп алып, бүлмәдән чыгып киттеләр.
– Нәрсә эзләргә кирәген беләсез, – диде баягы ир калганнарга, – ул шушы бүлмәдә булырга тиеш. Тапмыйча туктамагыз.
Һәм баягы ике егет артыннан иярде. Тегеләр, арттан начальниклары атлаганны күреп, бер мәлгә туктап калдылар.
– Тикшерүләр үзәгенә илтергә, – диде ир, алар янында адымын да акрынайтып тормастан, – яхшылап эшкәртергә һәм юк итәргә.
Һәм ишеккә юнәлде. Әмма җиде‑сигез адым атлауга ук, артында ниндидер шартлау ишетеп борылырга мәҗбүр булды. Һәм сүгенеп куйды. Ике тәртип сакчысы да гаҗәпләнүнең чигенә җитеп катып калган иде. Алар битләренә, киемнәренә чәчрәгән канлы ит кисәкләрен дә сизмиләр, ахры. Ә галимнең хатыны идәнгә сузылып төшкән… Аның башы юк иде…
– Тегеләргә кушылыгыз! – дип боерды ир. – Аңлашыламы?!
Егетләр бераз аптырап тордылар да ашыгып бүлмәгә кереп киттеләр.
Ир урамга чыкты. Тирә‑ягына каранып, бертын басып торды.
– Юдыртыгыз барысын да… – диде аннан соң.
Аның тирә‑ягында берәү дә юк, кемгә эндәшкәнен дә аңларлык түгел иде.
2
Юк, моның чынбарлык икәненә ышанырлык түгел иде. Әгәр берничә көн элек кенә берәрсе шушы хакта сөйләсә, Ләйлә аны акылдан шашканга исәпләр, һичьюгы, бик оста ялганчы дип атар, теләсә нәрсә эшләр, әмма аның сүзләренә бер тамчы да ышанмас иде. Хәтта әле дә, барысын да үзе күреп, үзе кичергәндә дә, бу күренешнең төш кенә түгелме икәненә шикләнеп куйды.
Уянганда ук, Ләйлә ниндидер якты хисләр белән, үзен бик яхшы һәм көчле итеп тоеп уянды. Аягына басуга ук, иңенә назлы бәрхет халат ябылды, аякларына йомшак башмак киелде… Әле менә ваннада…