Новая зямля (на белорусском языке)

Яшчэ някончаных; судзiна, 
Стары цабэрак, паўасмiна 
I розны хлам i лом валяўся, 
Ад сонца, дожджыку хаваўся 
Патрэбны рэчы, ёсць вядома! 
Гуменца, крытае саломай, 
Ад доўгiх часаў пасiвела; 
Салома кудламi вiсела, 
Яе вятры параздзiмалi, 
А трохi хлопцы пасцягалi, 
На стрэху лазячы, бывала, 
Iх гэта забаўка займала. 
А пад шчытом на павуцiне 
Нiшчымны колас-сiрацiна 
Ў зацiшку лёгенька гайдаўся; 
З якiх ён часаў там трымаўся, 
То Бог яго святы ўжо знае! 
Будоўля, больш яшчэ старая, 
З гнiлой, вагнутаю страхою 
Стаяў хлявец якраз напроцi 
I чуць лiпеў, як бы на плоце 
Гаршчок, разбiты качаргою. 
Стары, паедзены чарвямi, 
Набок пахiлены вятрамi, 
Глядзеў хлеў гэты старычынай, 
Пахiлай доляй жабрачынай; 
А збоку, ў полi, недалёка 
Стаяў прыгрэбнiк адзiнока, 
Пахiлкам, горкiм сiратою, 
У дол упёршыся страхою. 
Ў глыбi двара стаяла хата 
I выглядала зухавата 
Памiж запушчанай будовы, 
Як бы шляхцянка засцянкова, 
Што ў дзень святы каля касцёла, 
Чуць-чуць падняўшы край падола, 
Так важна ходзiць з парасонам, 
Спаднiцай верцiць, як агонам, 
З дарожак пыл, пясок зганяе 
I ў вочы хлопцам заглядае. 
За хатай поле пачыналась, 
Дзе жыта хораша гайдалась 
I рос авёс, ячмень i грэчка, 
Было прытульнае гняздзечка!.. 
Мой родны кут, лугi, крынiца! 
Цяпер для вас я - чужанiца. 
Той самы лес, палеткi тыя, 
Ды людзi там жывуць другiя. 
Мне душу смуткам напаўняе, 
Што ў прошласць канулi гадочкi, 
Мае шчаслiвыя дзянёчкi, 
Прайшла, вясна ты маладая! 
Цяпер разгорнем часаў шаты, 
Блiжэй прыгледзiмся да хаты, 
Да Мiхася i да Антося, 
Як там вялося, як жылося. 
II. РАНIЦА Ў НЯДЗЕЛЬКУ 
Дзень быў святы. Яшчэ ад рання 
Блiнцы пяклiся на сняданне, 
I ўжо пры печы з чапялою 
Стаяла мацi... Пад рукою 
Таўклiся дзецi, замiналi 
Або смяялiся, спявалi. 
Услон заняў сваё ўжо места, 
На iм стаяла дзежка цеста, 
I апалонiк то i дзела 
Па дзежцы боўтаў жвава, смела 
I кiдаў цеста ў скавародкi. 
Давала пiск яно кароткi, 
Льючыся з шумам на патэльнi, 
I ў жар стаўлялася пякельны; 
I там з яго ўжо ўвачавiдкi 
Пяклiся гладзенькiя плiткi 
Блiнцоў, спаднiзу наздраватых, 
Угору пышна, пухла ўзнятых, 
I ўжо адтуль рукою маткi 
На ўслон шпурлялiся аладкi, 
А дзецi iх даўно сачылi 
I на ляту блiнцы лавiлi, 
Заядла мазалi iх здорам. 
Стаяў асобна ў мiсцы скорам 
Сяго-таго для верашчакi. 
Хоць невялiкiя прысмакi 
Цыбуля, перчык, лiст бабкоў 
Ды сальца некалькi брускоў, 
Мука i квас - i ўся прыправа, 
Але ўсё ж снеданне цiкава; 
А для дзяцей найбольша свята 
Абы наесцiся багата. 
I звон аб прыпек скавародны, 
Так блiзкi сэрцу, так iм родны, 
У нейкiм радасным настрою 
Спяваў iм песняю святою 
I лашчыў сэрцы iх i вушы 
I поўнiў радасцю iм душы, 
Такi прыемны, мiлагучны, 
У той прыемнасцi выключны, 
Ён разлiваўся па ўсiм целе 
I ўмомант iх знiмаў з пасцелi. 
Недарма ж дзядзька iх, бывала, 
Каб пабудзiць каго з iх жвава 
Пагнаць каровак ранiчкою, 
У прыпек бiў скаварадою. 
Цяпер, здаволiўшысь ядою, 
Дзяцiнай цешылiсь гульнёю. 
Хто бегаў з кiем каля хаты 
Ганяў курэй. Як парасяты, 
Ў пяску капалiся сястрычкi. 
Алесь хадзiў каля крынiчкi, 
Што з лесу тут жа выцякала 
I дужкай хату агiбала, 
Хадзiў, свiстаў пад голас птушак, 
Збiраў ён ягадкi ў гарнушак. 
Ўсе парасходзiлiся з хаты, 
I кожны дзелам быў заняты: 
Мiхал у лес пайшоў ранютка 
Рабiць звычайныя абходы; 
Антось спаць доўга не меў моды, 
А як надарыцца мiнутка 
Часiны вольнай цi святы дзень, 
Ну хоць адзiн разок на тыдзень 
Хадзiў на Нёман цi на тонi 
Рыбак быў дзядзька наш Антонi, 
Як i работнiк, адмысловы; 
А Ўладзiк пасвiў дзесь каровы, 
Травiў чужыя сенажацi; 
А дома з дзецьмi была мацi. 
Яе жаночая работа 
I гэта вечная турбота 
То каля печы, то на полi, 
Сказаць, не зводзiцца нiколi. 
Адно прыпынiш - там другое, 
Глядзiш, як бачыш, набяжыць, 
I ручак некалi злажыць 
Жыццё жаночае такое! 
Так i цяпер: печ зачынiла, 
Работу ў хаце прыпынiла 
Iдзi ў гарод ты па бацвiнне: 
Другi раз есцi просяць свiннi. 
А гэты Юзiк-шалянiца, 
Малы яшчэ, зусiм дурнiца, 
Так пад нагамi i таўчэцца 
Або, як хвост той, валачэцца 
I ад работы адрывае 
I толькi сэрца ад'ядае. 
Ўжо сонца ўгору падхадзiла, 
На лiсцях роску асушыла; 
У небе хмарачкi дзянныя 
Плылi, як гускi маладыя, 
Чародкай белай над лугамi, 
Над свежым лесам i палямi. 
А гэты ветрык дураслiвы 
Траве зялёнай чэша грывы, 
Ў садку жартуе з верабiнай, 
Як голец-хлопец той з дзяўчынай, 
I валасы зялёным стрэхам 
У лесе гойдае са смехам. 
А круглаверхiя асiны 
Разносяць нейкiя навiны 
I так гутораць, так смяюцца, 
Што аж iх лiсцiкi трасуцца, 
Вiдаць, такая iх урода. 
Прыйшла i мацi з агарода. 
- Алесь, сынок... iдуць кароўкi! 
Бяжы хутчэй, рассунь засоўкi, 
Каб не штаўхалiся дарма... 
Ну, я лепш збегаю сама! 
Куды ты, Юзiк, безгаловы? 
З-за рэчкi цiснуцца каровы. 
Iдзе паперадзе Красуля, 
За ёю Лысая, Рагуля, 
Ды дзве пярэзiмкi-цялушкi 
Iдуць у згодзе, як дзве дружкi; 
А збоку чмыша бык Мiкiта, 
Хвастом матаючы сярдзiта. 
А аваднi, як рой пчалiны, 
Сляпiцай лезуць да скацiны, 
Гудуць драпежна, тнуць балюча, 
Бы крапiва тая пякуча, 
Дыхнуць каровам не даюць. 
Каровы злосныя бягуць, 
Адна другую б'юць рагамi 
I толькi тухкаюць нагамi; 
I сам пастух бяжыць, гукае 
I гэту заедзь праклiнае; 
Няма за поганню парадку, 
Сярдуе сам i злуе статка, 
Барзджэй, як можа, ў хлеў пражэцца 
I горш у веснiцах таўчэцца. 
Каля хлява рух-суматоха: 
- Куды ты, чортава Панчоха?! 
Крычыць Уладзя, свiшча пужка 
("Панчоха" - Лысае мянушка). 
Назло Рагуля ўжо ў варотах 
Цялушку рогам капарнула, 
Аж тая, бедная, раўнула; 
Тут Галас выскачыў з-пад плота 
I ўжо па ўласнаму пачыну 
Знайшоў зачэпку i прычыну 
Свае тры грошыкi прыткнуць, 
За хвост Мiкiту пацягнуць. 
Ну, словам, шум тут быў вялiкi, 
I танцавалi без музыкi. 
Загнаўшы ў хлеў на месца статка, 
Насеўся Ўладзя на аладкi,