Новая зямля (на белорусском языке)

Шпурнуўшы лапцi i анучы 
Сярод двара ў пясок сыпучы; 
Iх мацi зараз падабрала, 
Нiчога сыну не сказала, 
Пайшла ў крынiцы спаласнула, 
Сушыцца ўскiнула на шула. 
- Унь дзядзька йдзе! - гукаюць дзецi. 
Забылi ўсё яны на свеце 
I як мага бягуць, смяюцца, 
Аж iх валосiкi трасуцца. 
- А, дзядзька! дзядзечка, саколiк! 
Насып мне ягад у прыполiк! 
- Дай мне дубец! - А мне дай вуды! 
Крычаць малыя шалапуды, 
Бягуць i скачуць, б'юць у ладкi, 
А дзядзька мерна йдзе з-за кладкi, 
Iдзе без шапкi, круцiць носам 
Гаворыць пацеры з засосам; 
Для смешак твар яго зацяты, 
Дык моў не лезьце, парасяты. 
I дзецi змоўклi, больш нi слова: 
Няхай канчаецца размова 
Антося дзядзькi са святымi, 
Тады пагутарыць i з iмi. 
А покi кончыць ён малiцца, 
То можна ў Свержнi апынiцца: 
Псалмоў адкоцiць з паўдзесятка, 
Ды так выразна, ды так гладка, 
Што дзяк i той не ўсякi зможа, 
Як рэпу грыз, - даруй грэх, Божа! 
Не гаварыў, а сек языкам! 
Малiўся дзядзька з тым разлiкам, 
Каб кончыць модлы каля дома, 
Бо ў хаце нельга, ёсць вядома, 
Малiцца хораша, як трэба: 
Тут глупства кожнае ад неба, 
Ад Бога думкi адкiдае, 
То тое-сёе замiнае, 
I не намолiшся - нагрэшыш 
Ды чорта лысага пацешыш. 
I толькi дзядзька на двор ступiць, 
Дык кулаком у грудзi лупiць, 
Тры разы хрысцiцца, ўздыхае, 
Тады ўжо шапку накiдае 
I ставiць вуды ўсе ў парадак. 
- Ну, што? наелiся аладак? 
Жартуе дзядзька тут з малымi 
Ды йдзе ўжо ў хату разам з iмi. 
Яны, замест таго адказу, 
Бубняць па пузу для паказу. 
- Эх, брат Алесь! - гаворыць дзядзька. 
Вось быў шчупак - усiм iм бацька! 
Век я такога не забуду, 
Але парваў мне, падла, вуду. 
I падчапiў быў нават спраўна. 
"Ну, - думаю, - пажыва слаўна!" 
Цягну, а ён аж гне вудзiльна, 
Ну, чуць не вырве яго з рук! 
А тоўсты, падла, бы япрук, 
I доўгi ж, доўгi, як цапiльна. 
Шчупак, брат, ёмкi: на паўпуда, 
Але сарваўся. Ах, паскуда! 
I натамiў як мае быць, 
I пастка ўжо з вады тырчыць, 
Як змей, варочае зянкамi, 
Ну, вось ён, вось! хватай рукамi! 
А потым, брат, калi рвануўся, 
Ўсё к чорту - вуда i кручок, 
Пайшоў гуляць мой шчупачок! 
А я, брат, толькi аблiзнуўся! 
- Ах, вось шкада! З кручком i з дротам? 
Дык ён жа здохне! - Ну чаго там! 
Шчупак - жывучая, брат, юха! 
Такi жывучы - дзяржы вуха! 
Ён пяць кручкоў глыне - й не знайся; 
Ты ў Янчура пра iх спытайся: 
Янчур iх лужа, як арэхi, 
Iх знае прожары-прарэхi. 
А мне ўсяе, брат, тэй уцехi, 
Што падчаплю зноў юху тую, 
Тады, брат, дудкi: не спудлую! 
Ўжо снедаць час, i поўдзень скора, 
Ды з гэтым бацькам адно гора! 
Як пойдзе ён у лес той зрання, 
Як цукар у вадзе растане: 
Няма й няма, чакаць абрыдне. 
Якога выхадзiш там злыдня? 
Цi надта выслужышся ў пана? 
Ўсё роўна знойдзецца загана; 
Як ты нi падай, нi гайсай, 
Не пападзеш да пана ў рай 
З сваёй патрэбай, iнтарэсам. 
А лес, як быў, то й будзе лесам, 
Дык i дарэмна ўся турбота 
Бяда з iм проста i згрызота! 
Няма яму нядзелькi, свята 
Iдзе ды йдзе ён, як закляты; 
У шчэпку высах з той хады, 
Ад сну адбiўся, ад яды. 
I хто ўжо служыць гэтак дбала? 
Антось i мацi на Мiхала 
Не раз у злосцi нападалi. 
Але таго яны не зналi, 
Як лёгка хлеб той дастаецца. 
Не сцерпiць часам, адсячэцца 
Мiхал ад гэтакiх нападак: 
Якi ж бы толк быў i парадак, 
Каб ён служыў, спусцiўшы рукi? 
Свае ж сябры - майстры на штукi: 
Так удадуць i так падкусяць 
Цягнуцца нехаця прымусяць. 
А вось папробуй на цiкавасць 
Стрымай службовую рухавасць, 
Служы спусцiўшы рукавы 
I выкiнь службу з галавы, 
Такiя ў лесе выйдуць справы 
Пажар, парубкi i патравы 
Не адкараскацца ад лiха. 
А хочаш ты, каб было цiха, 
На чым сядзiш, таго глядзi ты! 
Казаў Мiхал не раз сярдзiта: 
- Маўчы, калi ёсць хлеб у роце! 
I што сказаць на гэта процi? 
А бацька з стрэльбай за плячамi 
Iшоў дадому хвайнякамi, 
Iшоў паволi, не спяшаўся, 
Часамi, стаўшы, азiраўся 
I прыслухоўваўся да зыкаў 
Ляснога шуму, яго крыкаў 
Ды нюхаў дух той, поўны вару: 
Такая суш - крый бог пажару! 
Скрозь лапкi хвоек i галiнкi 
Сiнела неба гладзь. Хмурынкi 
Стаялi грудкамi на ўсходзе. 
Было так цiха ўсё ў прыродзе! 
Ўгары над хвойнiкам зялёным 
Снуюцца пчолкi з цiхiм звонам, 
Кузуркi розныя i мушкi 
Свае спраўляюць гулi-гушкi 
I так танюсенька гудуць, 
Што ледзьве-ледзьве можна ўчуць. 
А на прагалiнках на голых 
Гулянне конiкаў вясёлых. 
I толькi ступiш там нагою 
Так i заскачуць прад табою, 
Вось так i пырскнуць у надзем'е, 
Як бы сявец той сыпне сем'е. 
А матылькi сваiм убраннем 
Касуюць тут усiх дазвання 
I не лятаюць - танцы правяць, 
Ну, каго хочаш, зацiкавяць. 
А як прыгожы пуцявiнкi 
Ў шаўках зялёнае травiнкi! 
Якiя мяккiя iх рысы 
I павароткi iх, абрысы! 
Iдуць, звiваюцца, лучацца... 
Эх, слаўна ў лесе, слаўна, братцы! 
Памалу, мерна, крок за крокам 
Ў сваiм раздум'i адзiнокiм 
Дадыбаў бацька скора к дому. 
Зачуўшы татаў ход знаёмы, 
Малыя з хаты высыпалi. 
За брамай бацьку сустракалi. 
Алесь браў стрэльбу, шапку з цэшкай 
I нёс з шчаслiваю усмешкай 
(Схаваўся ў шапку ўвесь з вушамi); 
А Костусь - торбу з кутасамi 
I знак блiшчасты стражнiкоўскi. 
- Барзджэй вы там, кiрмаш такоўскi! 
Гукае дзядзька з ноткай злосцi: 
Iдуць, як тыя шляхты ў госцi!.. 
III. ЗА  СТАЛОМ 
- Ну, небажаты, будзем снедаць 
Ў людзей садзяцца ўжо абедаць. 
Цягнi мачанку, мацi, з печы! 
За стол, малы, за стол, старэчы! 
Гаворыць дзядзька, сам сядае 
I стол абрусам засцiлае. 
Памiж дзвюх лаў пад абразамi 
Тулiўся стол з двума кастрамi 
Аладак грэцкiх, як пампушак, 
Ды хлеба з зайчыка краюшак. 
Мiхал з Антосем, як старыя, 
Займалi месцы канцавыя 
I iх трымалiся выключна, 
Бо тут сядзець iм больш спадручна, 
I ў кут старым трудней залезцi, 
А на пачэсным гэтым месцы 
Садзiўся госць - i то не кожан; 
А як цяпер кут быў парожан, 
То там Алесь прымайстраваўся, 
Сядзеў на кукiшках, гайдаўся, 
Цiшком шчыкаючыся з братам. 
Кастусь сядзеў мiж iм i татам; 
Ён да яды не так быў падак,