Новая зямля (на белорусском языке)

Бо ўжо намазаўся аладак, 
Але сядзеў i мяў аладку 
Ды штурхаў бацьку пад лапатку. 
Уладзiк быў у дзядзькi збоку... 
Дзяцей, як тых снапкоў на току! 
Сямейка, праўда, немалая: 
Чатыры хлопцы, тры дзяўчацi 
Ды бацька з дзядзькам, трэцця мацi; 
I кожны месца сваё мае. 
Тым часам мацi даставала 
Чыгунчык з печы, лыжку брала 
I верашчаку налiвала. 
А за сталом на верашчаку 
Падгатаўлялi ўжо атаку, 
На гэта хлопцы былi хваты, 
Аладкi кроiлi ў квадраты 
(Хоць геаметрыi не зналi) 
I на вiдэльцы iх чаплялi, 
Як бы на тычкi тыя вешкi, 
Каб не адстаць, не мець замешкi 
У часе дружнае яды. 
Чуць мiска ткнулася сюды, 
Дык у яе, як па прыказу, 
Вiдэльцаў з восем лезе зразу. 
Гаворка моўкне, смех сцiхае: 
Цяпер мiнуцiна другая, 
Бо ўсiх займае мiска стравы; 
Другiя моманты, праявы, 
Усе пафукваюць ды студзяць 
I верашчаку тую вудзяць 
I толькi чаўкаюць губамi 
Ды зрэдку скрыгаюць зубамi, 
Як бы на бераг тыя хвалi 
У часе ветру наступалi. 
Малыя - Гэля, Юзiк, Ганна 
Асобна елi пастаянна. 
Парадку дзецi не трымалi, 
I iх нiколi не сцiскалi, 
Абы насоў не разбiвалi; 
Так, Юзiк пальцам поркаў страву 
I верашчакай мазаў лаву, 
Але тут сёстры сердавалi 
I залаб Юзiка цягалi. 
Тады iх згода прападала, 
Мiж iмi бойка вынiкала. 
Пускаў тут Юзiк лыжку ў дзела; 
Не раз лабацiна трупцела 
Ў сястрычак Гэлi цi Ганулi. 
А сёстры Юзiка цягнулi 
За вушы з двух бакоў i бiлi. 
Але iх старшыя мiрылi, 
На пожар злосцi лiлi воду 
I замацоўвалi так згоду: 
- Ну, пацалуйцеся ж вы з браткам! 
I ўсё йшло зноў сваiм парадкам. 
А за сталом маўчком сядзелi. 
Там хлопцы гыркацца не смелi, 
Бо там парадак вельмi строгi, 
Там падпiлуюць табе рогi, 
Калi парушыш дысцыплiну, 
Ды пад нядобрую часiну 
Дадуць там "лэмбуся" i "квасу", 
Каб не круцiлiся без часу. 
I чуць калi што вынiкала, 
То бацька кiдаў так, бывала, 
На хлопцаў погляд выразлiва, 
Што тыя ў лаву баязлiва 
Траха са страху не ўпаўзалi, 
Бо гэты погляд добра зналi. 
Там i цяпер, як i заўсюды, 
Макалi ўсе з адной пасуды 
I елi дружна, не драмалi; 
Нарэшце ўсе па скварцы бралi. 
Як верашчака ў дно спадала, 
То мацi есцi пакiдала 
Ды йшла ў камору па другое, 
Яшчэ больш смачнае, ядкое, 
I тарабанiла сюды 
Для заканчэння ўжо яды 
Тварог, запраўлены смятанай 
(Нясла з вялiкаю пашанай). 
За ёю хлопцы адставалi 
I бацьку з дзядзькам пакiдалi 
Над верашчакай завiхацца. 
Мужчыны бралi па аладцы 
I аж пацелi, небаракi. 
З аладкi дзядзька рабiў трубку, 
Каб лепш здаволiць сваю губку 
I больш зачэрпаць верашчакi. 
А бацька браў блiнцом спавагу, 
Бо на Антося меў увагу: 
Антось жа правiў гаспадарку, 
Рабiў за двух, на сваiм карку 
Цягнуў ярэмца хлебароба, 
Ну, словам, дзядзька наш - асоба! 
А пападалася там скварка, 
Была мiж iмi чуць не сварка: 
- Бяры, Антось! - Я намакаўся, 
Бяры, брат, ты: ты больш цягаўся, 
I спрэчку тым яны канчалi, 
Што гэту скварку разразалi. 
Другая мiска, мiска-яма, 
Апаражнялася таксама, 
I ўжо к канцу таго снядання 
Хлапцы здаволiлi жаданне, 
I ад мужчын яны адсталi. 
Павольней скiвiцы жавалi, 
Крышылi страву, як нарокам. 
I бацька кiдае вiдэльцы, 
Рукою гладзiць па камзэльцы, 
На абразы ўскiдае вокам 
I шэптам хрысцiцца набожна. 
Тым часам мiска i парожна, 
I мацi стол ужо прыбрала, 
Пасуду, лыжкi паласкала. 
А дзядзька сеў курыць на ўслоне. 
Злажыўшы шчыльненька далонi, 
Мiхал сядзеў, не варушыўся 
I ў мыслi нейкiя ўглыбiўся. 
Ды мацi з дзядзькам добра зналi, 
Дзе тыя мыслi вандравалi, 
Што iх гарнула, што тулiла 
I дзе было iм гэтак мiла. 
Даўно ўжо бацька жыў думою 
Разжыцца ўласнаю зямлёю 
I не належаць нi да кога, 
Не знаць начальства нiякога. 
I калi бацька каго стрэне, 
Не прапускае ўжо здарэння 
Спытаць, праведаць аб зямельцы: 
Дзе прадаецца, як багата, 
Якiя выгады i плата, 
Як блiзка рэчка цi крынiцы? 
I чым больш служба дакучала, 
Тым болей бацьку прыцягала 
Свая зямелька, свая хата 
(Няўжо яна яму заклята?), 
Прытулак свой, куток уласны; 
Такi ён мiлы быў i красны, 
Што наш Мiхал там жыў душою, 
Не знаў улады над сабою, 
Апроч зямельнай той улады. 
Завёў бы там сабе прылады 
Ды жыў бы панам i не гнуўся, 
Шырока б там ён разгарнуўся. 
I бацька ў вольныя часiны 
Расказваў дома ўсе навiны 
I чуткi ўсе наконт зямелькi. 
Так i цяпер, у час нядзелькi, 
Аддаўся бацька светлым марам 
I вёў размову з такiм жарам, 
Што бацьку ў хаце ўсе дазвання, 
Як бы ксяндза таго казанне, 
Так шчыра слухалi, маўчалi, 
Што й нос абцерцi забывалi. 
- Пытаўся я ў людзей, брат, сёння 
Наконт зямлi каля Заблоння, 
Так бацька мову расчынае 
I вочы весела ўскiдае 
На ўсiх, хто толькi быў у хаце, 
Там, брат, гароды - чуеш, мацi? 
(Ён гэтым жонку падкупляе) 
Так ураджайны, так багаты, 
I блiзка, тут жа каля хаты! 
Сама зямля без гною тлуста, 
I надта родзiцца капуста: 
З вядро галоўкi вырастаюць, 
З трох коп кадушку накладаюць! 
А мак! а рэпа! морква, бручка! 
А буракi, гуркi, пятрушка 
Ўсяго, ўсяго, ну, проста - страх! 
Ўсё там расце, як на дражджах. 
I рэчка ёсць. А рыбы, рыбы! 
Вось дзе, Антось-брат, пажыў ты бы! 
Пад дзядзьку бацька падвёў мiну: 
Лавi лiны i еж самiну 
Самы жывуць там, як цяляты! 
А дзядзька быў рыбак заўзяты, 
Рыбак у iм тут абудзiўся, 
Як сонца, твар яго свяцiўся, 
I ад прыемных цiхiх смехаў 
Чуць не да вуха вус заехаў. 
- Ну, ўсе выгоды каля бока, 
Тае ж зямлi якраз валока, 
Мiхал распiсваў з жарам далей: 
А чорны грунт - дванаццаць цалей! 
Жыта там родзяцца надзiва: 
Як едзеш мiж хлябоў вясною, 
Ў iх конь хаваецца з дугою! 
А з ячмянёў вары хоць пiва. 
Грэчка, аўсы растуць, як лозы, 
Не то што ў нас: адны занозы 
Пад кiпцi ты панаганяеш, 
Пакуль дзве жменi нажынаеш. 
I ўся зямля ў адным адрубу; 
I лес там ёсць, найболей дубу, 
А дуб расце на добрай глебе; 
Не клапацiўся б там а хлебе... 
Адкуль нi глянь - усё ўпадобна: 
Перш-наперш жыў бы там асобна, 
А не ў галдзе, страшэнным сцiску,